ALAT (alanine-aminotransferase) is een enzym dat vooral voorkomt in de lever. Het wordt vaak gemeten in het bloed om te controleren hoe goed de lever werkt. Een verhoogde ALAT-waarde betekent meestal dat er schade of ontsteking is aan de levercellen. Dit kan bijvoorbeeld komen door leverziekten zoals hepatitis, overmatig alcoholgebruik, bepaalde medicijnen of vetstapeling in de lever. Een te hoge ALAT-waarde geeft dus aan dat de lever mogelijk niet goed functioneert. Een te lage ALAT-waarde komt zelden voor en heeft meestal geen medische betekenis. Als een te hoge ALAT-waarde niet wordt behandeld of de oorzaak niet wordt aangepakt, kan dit leiden tot verdere leverschade. Op de lange termijn kan dit ernstige gevolgen hebben, zoals levercirrose (verlittekening van de lever), leverfalen of zelfs leverkanker. Daarom is het belangrijk om bij een afwijkende ALAT-waarde altijd verder onderzoek te laten doen en de oorzaak te behandelen. De normale waarden verschillen licht tussen laboratoria, maar er is geen groot verschil tussen mannen en vrouwen.

Albumine is een eiwit dat door de lever wordt aangemaakt en in het bloed voorkomt. Het speelt een belangrijke rol bij het op peil houden van de vochtbalans in het lichaam en het vervoeren van stoffen zoals hormonen, medicijnen en afvalstoffen. De albuminewaarde wordt vaak gemeten om de gezondheid van de lever, nieren of voedingstoestand te beoordelen. Een te lage albuminewaarde kan wijzen op leverziekten, nierproblemen (zoals het verlies van eiwitten via de urine), ondervoeding of ontstekingen. Als dit niet behandeld wordt, kan het leiden tot vochtophoping (oedeem), spierzwakte, en een slechter herstel bij ziekte. Een te hoge albuminewaarde komt minder vaak voor en is meestal het gevolg van uitdroging. Dit kan leiden tot klachten als dorst, hoofdpijn en vermoeidheid. Zonder behandeling kan uitdroging ernstiger worden en schade aan organen veroorzaken. Het is belangrijk afwijkende albuminewaarden te laten onderzoeken door een arts, zodat de onderliggende oorzaak behandeld kan worden. De normale waarden verschillen niet tussen mannen en vrouwen.

Alkaline phosphatase (ALP) is een enzym dat voorkomt in verschillende weefsels van het lichaam, waaronder de lever, botten, nieren en darmen. Het speelt een rol bij verschillende biologische processen, zoals de afbraak van fosfaten en de transport van voedingsstoffen. ALP in bloedonderzoek: De ALP-waarden worden vaak gemeten tijdens bloedonderzoeken om de gezondheid van de lever en botten te controleren. Verhoogde ALP-waarden kunnen wijzen op leveraandoeningen (zoals galwegobstructie of hepatitis) of botproblemen (zoals de ziekte van Paget of botfracturen). Lage ALP-waarden komen minder vaak voor, maar kunnen soms wijzen op een tekort aan voedingsstoffen zoals zink of een zeldzame aandoening.

ASAT (aspartaat-aminotransferase) is een enzym dat vooral voorkomt in de lever, het hart en de spieren. Een bloedtest meet de hoeveelheid ASAT in het bloed. Een te hoge ASAT-waarde kan wijzen op schade aan de lever, het hart of de spieren, bijvoorbeeld door een ontsteking, hartinfarct of spierziekte. Een te lage ASAT-waarde heeft meestal geen medische betekenis. De normale waarden kunnen iets verschillen tussen mannen en vrouwen, maar de interpretatie van afwijkingen is hetzelfde voor beide.

Bilirubine is een stof die ontstaat bij de afbraak van oude rode bloedcellen in het lichaam. De lever zorgt ervoor dat bilirubine uit het bloed wordt gehaald en via de gal en ontlasting het lichaam verlaat. Een bloedtest kan meten hoeveel bilirubine er in het bloed zit. Een te hoge waarde van bilirubine kan wijzen op problemen met de lever, galwegen of een verhoogde afbraak van rode bloedcellen. Dit kan bijvoorbeeld voorkomen bij leverziekten, galstenen of bloedziekten. Klachten die hierbij kunnen ontstaan zijn geelzucht (gele huid en ogen), jeuk en vermoeidheid. Als een te hoge waarde niet behandeld wordt, kan dit leiden tot ernstige leverproblemen of schade aan andere organen. Een te lage waarde van bilirubine komt zelden voor en heeft meestal geen medische betekenis. Het is belangrijk om bij afwijkende waarden contact op te nemen met een arts voor verder onderzoek en behandeling, om complicaties te voorkomen. De normale waarden verschillen niet tussen mannen en vrouwen.

Creatinine is een afvalstof die ontstaat bij de afbraak van spierweefsel. Het wordt via het bloed naar de nieren vervoerd en daar uit het lichaam gefilterd via de urine. De hoeveelheid creatinine in het bloed geeft een goede indicatie van hoe goed de nieren werken. Een te hoge creatininewaarde kan betekenen dat de nieren minder goed functioneren. Dit kan bijvoorbeeld komen door uitdroging, nierziekten of bepaalde medicijnen. Als een te hoge waarde niet behandeld wordt, kan dit leiden tot verdere nierschade, ophoping van afvalstoffen in het lichaam en uiteindelijk ernstige gezondheidsproblemen. Een te lage creatininewaarde komt minder vaak voor en is meestal niet ernstig. Het kan wijzen op weinig spiermassa, ondervoeding of bepaalde spierziekten. Meestal zijn er geen grote gezondheidsrisico’s als een lage waarde niet behandeld wordt, maar het kan wel een teken zijn van een onderliggende aandoening. Het is belangrijk om bij afwijkende creatininewaarden contact op te nemen met een arts voor verder onderzoek en advies.

eGFR staat voor "estimated Glomerular Filtration Rate" en is een schatting van hoe goed je nieren werken. De eGFR geeft aan hoeveel bloed je nieren per minuut filteren. Dit is belangrijk, omdat gezonde nieren afvalstoffen uit je bloed halen en deze via de urine afvoeren. Een normale eGFR-waarde ligt meestal boven de 90 ml/min/1,73m². Een te lage eGFR betekent dat je nieren minder goed werken. Dit kan wijzen op chronische nierschade of nierziekte. Hoe lager de eGFR, hoe ernstiger de nierfunctie is verminderd. Een te hoge eGFR komt zelden voor en is meestal niet zorgwekkend. Als een te lage eGFR niet behandeld wordt, kunnen afvalstoffen zich ophopen in je lichaam. Dit kan leiden tot klachten als vermoeidheid, misselijkheid, hoge bloeddruk en uiteindelijk ernstige complicaties zoals hart- en vaatziekten of zelfs nierfalen. Het is daarom belangrijk om bij afwijkende waarden contact op te nemen met je arts voor verder onderzoek en eventuele behandeling.

Gamma-glutamyltransferase (Gamma-GT of GGT) is een enzym dat in de lever wordt aangemaakt en bijdraagt aan de transformatie en vertering van substanties die je via voedsel en drank binnenkrijgt. Meestal is de concentratie van GGT in het bloed zeer laag, maar wanneer de lever zwaar belast wordt, kan deze waarde flink toenemen. Dit kan gebeuren als je lever veel substanties moet verwerken in een korte periode, zoals bij (overmatig) gebruik van medicijnen of alcohol. Als de galwegen verstopt zijn, door problemen met de galblaas, of vanwege leverschade, zal de GGT-waarde ook verhogen. Het innemen van de orale anticonceptiepil kan leiden tot een vermindering van de GGT.